دندان ‌های عقل، دندان ‌های آسیاب یا پشتی هستند که معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه 20 زندگی از آخرین و دورترین دندان‌ ها در دهان بیرون می‌آیند. این یک بخش طبیعی از رشد دهان است. به طور معمول چهار دندان عقل وجود دارد که دو عدد در فک بالا و دو عدد در فک پایین قرار دارد. اما برخی افراد، تعداد متفاوتی از این نوع دندان را داشته و یا حتی اصلاً آن ها را ندارند.

دندان عقل چیست؟

در واقع، دندان ‌های عقل، آخرین مجموعه دندان ‌های بالغ هستند که در دهان رشد می‌کنند. گاهی اوقات این دندان ها به درستی رشد می کند و هیچ مشکلی ایجاد نمی نماید. اما اغلب، دندان عقل تا حدی یا به طور کامل در لثه یا استخوان فک شما گیر می کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، می تواند منجر به عفونت، حفره، بیماری لثه و سایر مشکلات سلامت دهان شود. به همین دلیل است که بسیاری از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، کشیدن این دندان را توصیه می کنند.

انواع دندان عقل

در میان انواع دندان عقل، می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

نوع اول |‌ دندان عقل با نهفتگی مزیال

نهفتگی مزیال، شایع ترین نوع نهفتگی دندان های عقل است. با نهفتگی مزیال، دندان تا حدی بیرون زده و به سمت جلوی دهان زاویه دارد. به همین دلیل، نهفتگی های مزیال، گاهی اوقات به عنوان نهفتگی های زاویه ای شناخته می شوند. این نوع نهفتگی، ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی شود و معمولاً قبل از تصمیم گیری در مورد برداشتن یا عدم برداشتن دندان، لازم است که به دقت تحت نظر قرار گیرد.

نوع دوم | دندان عقل با نهفتگی عمودی

این نوع از دندان عقل، نوعی نهفتگی کامل است که در آن دندان در موقعیت مناسب برای رویش قرار دارد، اما همچنان زیر لثه واقع شده است. از آنجایی که دندان های عقل با نهفتگی عمودی در موقعیت صحیح قرار دارند، به ندرت نیاز به کشیدن دندان می باشد، مگر آنکه دندان روییده، باعث شلوغی بیش از حد در دهان شده و یا فشار زیادی به ریشه دندان در کنار آن وارد کند.

نوع سوم | دندان عقل با نهفتگی افقی

این نوع نیز، نوعی نهفتگی کامل می باشد که در آن دندان کاملاً به صورت افقی زیر لثه قرار می گیرد. جهت افقی دندان، به جای اینکه از طریق لثه به سمت بالا حرکت کند، باعث می شود به سمت دندان در کنار خود حرکت نماید. به همین دلیل، نهفتگی افقی، دردناک ترین نوع نهفتگی دندان عقل محسوب می شود. برای کاهش درد و جلوگیری از آسیب به دندان های مجاور، دندان های عقلی که به صورت افقی نهفته شده اند، باید با کشیدن جراحی خارج شوند.

نوع چهارم | دندان عقل با نهفتگی دیستال

این، نادرترین نوع نهفتگی دندان های عقل است. مانند دندان ‌هایی با نهفتگی مزیال، دندان ‌های با نهفتگی دیستال، زاویه‌دار هستند و گاهی اوقات می ‌توان آن را نهفتگی زاویه‌ای نامید. با این حال، برخلاف نهفتگی مزیال، آنها به سمت پشت دهان زاویه دارند و ممکن است به طور جزئی یا کامل نهفته شوند. بنابراین، نیاز به کشیدن دندان، به درجه زاویه دندان و نهفته بودن جزئی یا کامل دندان بستگی دارد.

چرا دندان عقل در می آوریم؟

دندان ها بر اساس محل قرارگیری و عملکردشان دسته بندی می شوند. دندان‌ های تیزتر که در نزدیکی جلوی دهان قرار گرفته اند، غذا را به قطعات کوچک ‌تری تقسیم می ‌کنند، در حالی که دندان‌ های صاف ‌تر در پشت دهان، غذا را آسیاب می نمایند. به این دندان های صاف تر مولر می گویند. بزرگسالان، دارای سه دسته مولر هستند که هر مجموعه از چهار دندان در بالا، پایین و هر دو طرف دهان را تشکیل شده است. از دوران نوزادی تا اوایل نوجوانی، انسان ‌ها اولین مجموعه دندان‌های شیری خود را می ‌سازند، آن‌ها را از دست می‌دهند و سپس دوباره یک مجموعه کاملاً جدید دریافت می‌کنند که تا آخر عمر آن ها را نگه می ‌دارند. اما تنها دو مجموعه مولر که شامل 8 دندان می شود، در هنگام رویش آن دندان ‌های بالغ ظاهر می‌ شوند. در سنین بین 17 تا 21 سالگی، اکثر بزرگسالان، دسته سوم دندان های آسیاب خود را ایجاد می کنند که در دورترین نقطه، در عقب دهان قرار می گیرند. این دندان ‌های آسیاب، معمولاً دندان عقل نامیده می‌شوند، زیرا زمانی که شما پیرتر و عاقل‌تر هستید، آخرین دندان‌ ها ظاهر می ‌شوند.

از چه سنی دندان عقل رشد می کند؟

تمام دندان هایی که یک فرد، در طول زندگی خود خواهد داشت، در بدو تولد و در بخشی بالاتر، در ساختار جمجمه وجود دارد. در ابتدا، بیست دندان شیری در می آید و به مرور می افتد. سپس 32 دندان دائمی وارد می شوند. اولین سری از دندان های آسیاب، معمولاً در 6 سالگی، مجموعه دوم در حدود 12 سالگی و مجموعه نهایی یا همان دندان عقل، قبل از 21 سالگی قابل مشاهده می شوند. به دلیل سهولت رژیم غذایی مدرن، به مرور انسان، فراتر از نیاز به این دندان ها تکامل یافته است، بنابراین برخی از افراد ممکن است هرگز به رشد این نوع از دندان نرسند. دندان های عقل، به احتمال زیاد، به مرور مانند عضوی همچون آپاندیس خواهند بود که کاملا غیر ضروری شده و در نهایت به کلی ناپدید شوند. با این حال، امروزه بیشتر بزرگسالان انواع این دندان خود را در می آورند. یک مطالعه منبع معتبر نشان داد که حداقل 53 درصد از افراد 25 ساله به بالا، حداقل یک دندان عقل داشته اند. مردان بیشتر از زنان، دارای این نوع از دندان هستند.

روش های کشیدن دندان عقل

رایج ترین روش درمانی، کشیدن دندان های عقل است. این روش معمولاً همراه با آرامبخش در دندانپزشکی یا مطب جراحی دهان انجام می شود. اما در صورت لزوم می توان آن را تحت بیهوشی عمومی، در بیمارستان نیز انجام داد. افراد در هر سنی می توانند دندان های عقل خود را خارج کنند. اما برای جلوگیری از عوارض بعدی سلامت دهان، بسیاری از افراد در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی دندان عقل خود را می کشند. معمولاً پس از کشیدن این دندان حدود یک هفته طول می کشد تا بهبودی حاصل شود. جراح فهرستی از دستورالعمل‌های بعد از عمل را به شما می‌دهد تا در طول بهبودی آن ها را به کار ببندید.

عوارض نکشیدن دندان عقل

برخلاف سایر دندان ‌ها، انواع دندان های عقل، عملکرد زیادی ندارد. بنابراین، پس از حذف نیازی به تعویض آنها نیست. با این حال، اگر دندان های مشکل دار برداشته نشوند، ممکن است عفونت کنند. افرادی که مشکلات سلامتی دیگری داشته، به ویژه افرادی که ایمنی پایین ‌تری دارند، ممکن است دچار عوارض ناشی از این عفونت ‌ها شوند. اشعه ایکس به تشخیص اینکه آیا جراحی دندان عقل ممکن است مشکل ایجاد کند، کمک می نماید. برخی از دندان های عقل، مشکلی ایجاد نمی کنند و نیازی به کشیدن ندارند. اگر دندان شما نیاز به بیرون آوردن دارد، تنها چیزی که ممکن است نیاز داشته باشید، یک بی حس کننده موضعی است تا آن را احساس نکنید. اما در صورتی که این دندان ها، عمیقاً نهفته شده باشند، برداشتن آن ها دشوار است. بنابراین، به دلایل پزشکی، ممکن است به شما یک بیهوشی عمومی پیشنهاد شود. گاهی اوقات، می توان این کار را با اکسید نیتروژن انجام داد تا راحت تر انجام گردد. پس از برداشتن دندان عقل، ممکن است ناحیه ای که دندان در آن قرار داشته است، بخیه شود تا به بهبود آن کمک کند. طبیعی است که فک و لثه شما تا چند روز پس از بیرون آوردن دندان های عقل، درد، تورم و خونریزی کمی داشته باشد.

اهمیت پیگیری عوارض کشیدن دندان عقل

یکی از عوارض احتمالی کشیدن این دندان ها، خشکی حفره (استئیت آلوئولی) است، زمانی که ناحیه ای که دندان از آن بیرون آمده است، به خوبی بهبود نمی یابد و باعث درد شدید و بوی بد از ناحیه می شود، این عارضه را مشاهده خواهید کرد. این بیشتر در افرادی که سیگار می کشند یا در درمان مشکل دارند، اتفاق می افتد. حفره خشک، می تواند توسط متخصص بهداشت دهان و دندان، با موفقیت درمان شود. اما، دندان های عقل مشکل دار، بهتر است زودتر برداشته شوند. هر چه بیشتر منتظر بمانید یا تاخیر داشته باشید، مسائل بیشتری ممکن است رخ دهد و آسیب هایی که به دندان های مجاور وارد می شود، بیشتر خواهد شد. متخصص بهداشت دهان و دندان می تواند به شناسایی هر گونه مشکل در مراحل اولیه کمک کند. دندان عقل را می توان توسط دندانپزشک برداشت، اما ممکن است نیاز به ارجاع به یک جراح فک و صورت باشد که تخصص بیشتری در زمینه جراحی دندان، استخوان، فک و صورت دارد. به صورت کلی شما می توانید در این مثاله با عوارض کشیدن دندان عقل آشنا شوید.

مزایای کشیدن دندان عقل

دندان های عقل، اغلب حتی در صورت عدم وجود عفونت برداشته می شوند. از آنجایی که ممکن است هنگام رویش، دهان شما را شلوغ کند و باعث آسیب یا جابجایی دندان های دیگر شود، دندانپزشک ممکن است به عنوان یک اقدام پیشگیرانه در برابر درد احتمالی در آینده، به شما توصیه کند که پس از شروع به بیرون آمدن، آنها را خارج کنید. گاهی اوقات دندانپزشکان، برداشتن دندان عقل و فواید دندان عقل را قبل از هر کار ارتودنسی مانند بریس توصیه می کنند تا مطمئن شوند که این دندان ها بعداً رویش نداشته و تمام کارهای سخت شکل دادن به فک و دندان ها را خنثی نمی کنند. لازم است تا نوجوانان از نظر جراحی کشیدن دندان های عقل، مورد ارزیابی قرار گیرند. افرادی که در سنین پایین‌ تر دندان های عقل خود را می‌ کشند، قبل از اینکه ریشه ‌ها و استخوان‌ ها به طور کامل تشکیل شوند، نتیجه بهتری در جراحی خواهند داشت. این می تواند به جلوگیری از هرگونه مشکل احتمالی قبل از شروع کمک کند.

مراقبت های قبل و بعد از کشیدن دندان عقل

برخی از دندان های عقل بدون ایجاد مشکل از بین می روند، اما برخی دیگر مشکل ساز هستند و ممکن است نیاز به برداشتن یا درمان دیگری داشته باشند. برخی از دندان‌های عقل بدون ایجاد مشکل رویش می‌کنند و از طریق لثه بیرون می‌آیند، اما گاهی اوقات دندان‌ های عقل با زاویه بیرون آمده و به لثه یا دندان کناری، فشار می‌آورند. متخصص بهداشت دهان و دندان، ممکن است توصیه کند که دندانهای  عقل شما برداشته شوند هنگامی که فضای کافی در دهان برای بیرون آمدن صحیح دندان های عقل وجود ندارد. برای جلوگیری از مسائل احتمالی، پس از کشیدن این دندان ها، لازم است که به محض رویت علائم عفونت دندان های عقل، با دندانپزشک خود تماس بگیرید. علائمی همچون لثه قرمز و ملتهب در نزدیکی دندان عقل، تورم صورت، درد و حساسیت، خارج شدن چرک از لثه، غدد لنفاوی متورم و دردناک در زیر فک، مشکل در باز کردن دهان و بلعیدن، تب، گیر افتادن غذا و بوی بد دهان، نیاز به پیگیری درمان از سوی پزشک را الزامی می کند. این در حالی است که عفونت های ناشی از دندان های عقل را می توان درمان کرد. با بهبود نظافت و بهداشت دهان و دندان در منطقه، تمیز کردن ناحیه توسط دندانپزشک و تجویز آنتی بیوتیک، در بسیاری از موارد، عوارض پس از جراحی را نخواهید داشت. همچنین، در راستای مراقبت های بعد از جراحی، می توان در صورت نیاز از داروهای مسکن استفاده نمود. ضمن آنکه بایستی از شستشوی بیش از حد، مکیدن نی یا تف کردن، خودداری کنید. زیرا باعث تشکیل لخته یا شل شدن لخته می شود. می توانید آب نمک گرم را در دهان خود نگه دارید. این کار را بعد از غذا و پس از 24 ساعت از جراحی انجام دهید.

آنتی بیوتیک مخصوص برای دندان عقل

در نظر داشته باشید که برای مصرف آنتی بیوتیک ها، حتما می بایست مطابق با نظر پزشک عمل نمایید. اما در راستای درمان عفونت دندان های عقل، می توانید از نمونه های ذیل استفاده نمایید:

آموکسی سیلین

این کپسول ها جهت درمان عفونت دندان، بسیار موثر هستند. می توانید آن ها را هر هشت ساعت یکبار، استفاده کنید. آنها به طور معمول دارای عوارض کمی می باشند، اما در صورتی که به آن ها حساسیت دارید، با دندانپزشک خود، مطرح کنید.

اریترومایسین

این دارو نیز، یکی از آنتی بیوتیک های موثر در رفع عفونت دهان و دندان است که به اشکال مختلفی عرضه می شود. می توانید از آنها مطابق با دوز تعیین شده دندانپزشک خود استفاده کنید که به طور معمول، بین یک تا چهار گرم، به صورت روزانه خواهد بود.

پنی سیلین

پنی سیلین نیز، آنتی بیوتیکی شناخته شده برای درمان عفونت دندان عقل می باشد که می تواند به صورت تزریق و یا قرص، استفاده شود. اگر هنگام استفاده از این دارو، دچار علائمی همچون سرگیجه یا تورم در صورت شدید، شرایط خود را با پزشک مطرح کنید.

آمپی سیلین

به طور معمول، آمپی سیلین نیز برای عفونت های لثه و دندان، تجویز می شود، این دارویی موثر برای رفع باکتری های دهانی بوده و می توان آن را همراه با یک لیوان پر آب، قبل از غذا مصرف نمود.

سخن پایانی

در این مقاله، هرآنچه که باید از دندان عقل و انواع آن، همچنین مراقبت از دندان عقل، جراحی دندان های عقل و … بدانید، توضیح داده شده است. همچنین می‌توانید مشکلات و مسائل خود را با استفاده از مشاوره با دکتر کیهان کندری، حل کنید.

سوالات متداول

• انواع دندان عقل کدام است؟

دندان عقل با نهفتگی مزیال، دندان عقل با نهفتگی عمودی، دندان عقل با نهفتگی افقی، دندان عقل با نهفتگی دیستال

• هزینه جراحی دندان عقل به چه صورت است؟

با توجه به اینکه عوامل مختلفی بر جراحی دندان عقل تاثیر می‌گذارند، قیمت آن متفاوت خواهد بود. اما شما می‌توانید با استفاده از مشاوره توسط مطب، به صورت دقیق آمار قیمت و هزینه های جراحی دندان عقل را بدست آورید.